Bağımlılıkta Hazzın Rolü

Bağımlılık, bir insanın madde kullanımına dahil olduğu veya ödüllendirici etkilerin zararlı sonuçlara rağmen davranışı tekrar tekrar takip etmek için zorlayıcı bir teşvik sağladığı bir davranışta bulunmasıdır. 

Bağımlılıkta hazzın rolünden bahsedecek olursak, kişinin beyninde doğal olarak üretilen haz yeterli seviyede iken dışarıdan haz alındığında beyin buna karşılık olarak hazzın dışarıdan temin edileceğini düşündüğü için kendi üretimini azaltıyor. Bununla birlikte, madde kullanımı ve zararlı aktivitelerin etkisi geçtiğinde ise beyinde bulunan hazzın miktarı olması gereken seviyenin altında düşer. Bu süreçten sonra ise kişi hazzın artışını sağlamak için madde kullanımı ve zararlı aktiviteye tekrar başvurur. Daha basit bir şekilde örnek vererek açıklayacak olursak; normal seviyede haz miktarına sahip bir maraton koşucusu yarışta derece aldığı zaman haz seviyesi artıyor ama madde kullanımında veya zararlı aktivitede bu miktar kat ve kat fazla bir şekilde artıyor. Bu süreçten sonra tekrarlanan kullanım sonrasında kullanılan madde ve zararlı aktiviteye karşı tolerans gelişir, kişi artık madde kullanımını ve zararlı aktiviteyi beynin doğal olarak ürettiği haz seviyesine ulaşmak için başvurur. Nitekim, madde kullanımına olan tolerans arttıkça kişi maddeyi yoğun bir şekilde arzulasa bile bu durum kişinin maddenin vermiş olduğu hazzı istemesine bağlı değil, beyinin haz uyarısına karşı hassas hale gelmesinden dolayı kaynaklanır.

Haz eksikliğinde ise depresyon, anksiyete ve parkinson başta olmak üzere pek çok mental rahatsızlığa yol açar. Biraz daha örnek verecek olursak; titreme, denge kaybı, kilo kaybı, halsizlik, kas krampları, normalden yavaş hareket etme ve intihar düşüncesi gibi.

Uzman Klinik Psikolog Halil Direkli