EŞLER ARASI ÇATIŞMA VE ÇOCUK ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Aile, her toplumun en değerli yapı taşıdır. Çocuklar toplumsal kuralları, ahlaki normları ve kişiliğin temellerini aile ortamında edinirler. Özellikle kişilik gelişiminde çok önemli bir zaman dilimi olarak nitelendirilen 0-6 yaş grubunda edinilen bilgiler tamamıyla ailenin yönlendirmesiyle kazanılır. Siz anne-babalar, çocuğa nasıl bir ortam hazırlıyorsanız çocuktan aynı şekilde geri bildirim almayı da göze alıyor olmalısınız. Dünün çocuklarını, bugünün gençlerini, yarının da yetişkinlerini yetiştiren anne babalardır. Çocuklar sizin aynanızdır, onların öncelikle sağlıklı birer kişilik geliştirmeleri ve istendik davranışlarda bulunmalarını istiyorsanız sizlerin de birey olarak onlara mutlu ve huzurlu bir aile ortamı sunma zorunluluğunuz vardır.
Araştırmalar göstermiştir ki çocukların doğru kişilik geliştirmesi, başarılı olması ve suç unsurlarından uzak durmasındaki temel faktör aile ortamının uygun olmasındır.
Aile içinde çatışmaların ortasında kalan çocuk, küçük yaştan itibaren çatışmayı öğrenir. Suç oranlarının bu denli artış göstermesinin altında yatan neden aile içi huzursuzluk ve çatışmadır. Ailesinden yakın ilgi ve alaka göremeyen, daima iletişimsizlikle karşılaşan çocuk mutlu olma, doğru iletişim kurma becerisini kazanamaz, mutlu olmayan kişi de karşı tarafa mutluluk sunamaz.
Çocuk eğitimi daha anne karnındayken başlar. Anne hamilelik süresince çatışmalı, sorunlu bir hayat sürdürmüşse çocuk da eş zamanlı olarak bundan etkilenmektedir. Dünyaya geldiği zaman da bu gerginliğin etkisini hâlâ üzerinden atamamaktadır. Saldırgan, agresif, hiperaktif ve suç işlemeye meyilli çocukların daha anne karnındayken çatışma ortamıyla tanışmasının etkisinin büyük olduğu uzmanlar tarafından tespit edilmiştir. Annenin ruh dengesi, eşiyle olan iletişimi hamilelik boyunca çok iyi olmalıdır. Stres, kaygı, sıkıntı ve depresyon altında bulunan annelerin çocukları da bu durumdan zarar görmektedir.
Yapılan bir araştırmada çocuk anne karnındayken baba evde sürekli yüksek sesle bağırıp, tartışma ortamı yaratıyorsa bebek dünyaya geldikten sonra babasının sesine karşı olumsuz tepki verdiği, babası onunla konuşurken ağlamaya başladığı gözlemlenmiştir. Ünlü düşünür İbn-i Sina; "Bebeğinizi, çocuklarınızı mutlaka hiddet ve gerginlik durumundan uzak tutunuz" şeklindeki nasihati ile durumun önemine dikkat çekmektedir. Küçük yaştan itibaren karşılaşılan sıkıntılar ilerideki yaşlarda davranış bozukluğu olarak karşımıza çıkmaktadır. Öğrenme güçlüğü, hiperaktivite ve davranış bozukluklarının altında yatan nedenlerden biri de aile içi sağlıksız iletişim ve çatışma ortamıdır.
Çocukların yanında kavga, şiddet, itişme, çekişme olmaması gerekir. Yüksek sesle konuşmalar, öfkeli bakışmalar bile onların ruhsal dengelerini bozar. Çocuk, anne babanın arasında yaşanan problemin boyutunu anlayamaz. Size göre belki yaşanan problem çok basittir ve çözümü de çok kısa olacaktır ancak çocuk şahit olduğu gergin manzaradan yola çıkarak büyük endişeler taşıyabilir. Özellikle bizim toplumumuzda problemler çocuğun yanında yaşanır ancak, barışmalar anne babanın kendi arasında gerçekleşir. Çoğu zaman çocuk hala o problemin çözüme kavuştuğunu bilmemektedir. Anne babası akşam kavga eden bir çocuk yüksek ihtimalle yatağında bu problemini kafasında kurguluyordur. Anne babalar elbette ki çocuklarının yanında asla tartışmamalılar ancak böyle bir durum olmuşsa da yine çocuklarına problemi çözdüklerini ifade etmeyi ihmal etmemelidirler. Hatta onların yanında birbirlerinden özür dileyerek bir daha tekrarlanmaması hususunda anlaşma yapmalıdırlar. Daha sonra çocuğu karşılarına alarak "Anne-babalar zaman zaman fikir ayrılıklarına düşebilirler, bu hiç uzlaşmayacakları anlamına gelmez. Bu duruma tanık olmanızı ve üzülmenizi istemezdik. Şu an birbirimizle uzlaştık ve biz mutlu bir aileyiz" mesajını vermelidirler. Çoğu zaman çocuklar anne babalarının tartışmalarının boşanmakla sonuçlanacağı kanaatine varırlar. Ve bu durumu kafalarından kurgulayarak ruh sağlıklarını bozdukları gibi ders dinleme, ders çalışma performanslarını da olumsuz yönde etkilemektedirler.
Her ailede zaman zaman eşler arasında fikir ayrılıkları olması muhtemeldir. Ancak bu durumun çatışma haline dönüştürülüp gerginlik, bağrışma, şiddet şeklinde çocukların yanında yaşanması çocuğun ruh dünyasında büyük yıkımlara ve çocukta öz güven eksikliğine sebebiyet verir. Eşler ister boşanmış ister bir arada olsunlar çocuklarının yanında birbirlerine karşı sevgi ve saygı çerçevesinde yaklaşmalıdırlar. Çatışmaya tanık olan çocuklar sevilme, şefkat görme ve güvenlik ihtiyaçlarının karşılanması konusunda şüphe ve endişe içine girerler. Böyle bir durum, çocukların temel güven duygularını derinden sarsacağı gibi dehşete düşmelerine de yol açar. Bu duygu çocuklarda uzun veya kısa vadede fizyolojik ve psikolojik birçok problemin ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Anne babaların kendi çıkmazlarının, zorluk ve sıkıntılarının etkisini çocuklarına yansıtma hakları yoktur.
Aile İçindeki Olumsuzlukların Fizyolojik Belirtileri
Psikolojik Belirtileri
Yukarıda dikkat çekilen belirtilerin birçoğunu çocuğunuzda gözlemliyorsanız, eşler arası iletişim dilinizi gözden geçirmenizde fayda vardır. Bazı küçük sorunlar istem dışı olarak çocukların yanında cereyan etmiş ise de, kısa sürede telafisinin yapılması gerekir. Böyle bir tutum, çocukların kırılan güven duygularına yeniden güç verecektir.
Uzman Klinik Psikolog Nuray BAŞTAN AYDIN
